Juridische strijd om orka Morgan

Op maandag 21 november 2011 bepaalt de rechter of de orka ‘Morgan’ wel of niet mag verkassen naar een Spaans dierenpark. De verhuizing is een plan van Dolfinarium Harderwijk om de in Nederland aangespoelde orka met soortgenoten te laten samenleven. Maar de Orka Coalitie, een vereniging van Belgische en Nederlandse dierenrechtenorganisaties, bepleit voor de rechtbank de vrijlating van de vrouwtjesorka in de wilde natuur. De zaak beroert Nederland al een jaar. Wat zijn de argumenten voor en tegen? Vier cruciale vragen.

Waarom is Morgan (g)een kandidaat om uitgezet te worden in zee?

Dolfinarium Harderwijk
Volgens Leopold Mardik, expert in de verspreiding en het dieet van zeevogels en zeezoogdieren, is het antwoord op deze vraag een kwestie van smaak: ‘Men kan Morgan best uitzetten, alleen zal dit met grote zekerheid tot haar dood leiden. De vrijlating van dit dier dient vooral menselijke sentimenten, eerder dan het welzijn van het dier zelf. De kansen voor Morgan in de vrije natuur schat ik, en met mij de andere zes leden van de commissie (die grotendeels door Dolfinarium Harderwijk zelf werd aangesteld om een rapport te schrijven, red.), op nagenoeg nul.’

‘Het moeilijke aan deze zaak is dat we maar één orka hebben. Deze kunnen we niet én vrijlaten én houden om zo een kritische test te doen. Precies daarom laait de discussie zo hoog op: alle partijen kunnen gerust overtuigd blijven van hun eigen grote gelijk, zonder dat dit getoetst kan worden.’

Orka Coalitie / Free Morgan Foundation
‘Door het Dolfinarium Harderwijk worden redenen gezocht waarom Morgan niet meer uitgezet zou kunnen worden’, zegt Hester Bartels van de Orka Coalitie. ‘Eerst was ze te jong om in het wild te overleven, een jaar later was ze teveel gewend aan mensen en nu is er grote spoed om haar bij andere, vreemde orka’s te plaatsen.’

De Free Morgan Foundation (FMF) denkt dat Morgan een prima kandidaat is voor uitzetting in het wild. Hiervoor zijn deskundige en wetenschappelijke begeleiding en fondsen voorhanden. Lara Pozzato, een van de stichters en de huidige voorzitter van de FMF: ‘Ook vele andere onderzoekers en experts van buiten de FMF steunen deze conclusie. Sinds kort ook vier van de zeven experts die door het Dolfinarium waren benaderd om het bewuste rapport te schrijven.’

Kan het vinden van Morgan’s familie soelaas bieden?

Dolfinarium Harderwijk
Mardik: ‘Met vrij grote zekerheid is vastgesteld, dat Morgans geluiden overeenkomen met geluiden van orka’s die periodiek Noorse wateren bezoeken. Noorwegen heeft echter een zeer lange kustlijn, die bezocht wordt door vele orka’s. Aan een beetje familie heeft Morgan niets, alleen de werkelijke familie, van de eerste graad, is van belang.’

‘Los daarvan zijn er vele scenario’s mogelijk waarin Morgan kansloos zou zijn. We weten niet waarom Morgan het contact met haar familie verloren heeft. Was ze onaangepast? Werd ze verstoten? Leeft haar familie überhaupt nog? Het scenario dat haar familie nog ergens op haar zit te wachten is vooral wishful thinking. Daar is niets tegen – dromen mag – maar de vraag is of een dier dat (zelf) ver is afgedwaald met geweld moet worden teruggebracht naar de vermoedelijke plaats die het eerder zelf heeft verlaten.’

‘Overigens, het betreffende natuurlijke ecotype zal niet uitsterven, noch aanzienlijk dalen in populatiegrootte, zelfs als Morgan niet terugkeert.’

Orka Coalitie / Free Morgan Foundation
Pozzato: ‘92% van Morgan’s repertoire kwam overeen met de geanalyseerde database. Zeven van de negen call types die door Morgan worden geproduceerd komen overeen met de P pod. Helaas werden niet alle leden van de P pod fotografisch geïdentificeerd. Hierdoor is het niet mogelijk om uit te maken of deze orka’s al of niet aanwezig zijn geweest in de Noorse wateren.’

Bartels: ‘Orka’s zijn, net als de meeste andere walvisachtigen, zeer sociale dieren die niet normaal kunnen functioneren wanneer ze uit familieverband worden gehaald. Het Dolfinarium weigert tot op heden het DNA en de ‘nieuwe’ vocale gegevens van Morgan, die kunnen helpen bij het lokaliseren van haar familie, vrij te geven. Daarnaast negeert het waarnemingen van orka’s in de buurt van waar Morgan werd gevonden. De Orka Coalitie twijfelt aan de goede bedoelingen van het Dolfinarium, dat orka Morgan wil ‘verkopen’ aan een groter park op Tenerife, omdat hulp van internationale experts op het vlak van uitzettingen van walvisachtigen wordt genegeerd terwijl de hulp van SeaWorld, een keten van attractieparken, wel werd aangenomen.’

Wat zal er gebeuren als Morgan wordt verhuisd naar Loro Parque (Tenerife)?

Dolfinarium Harderwijk
Mardik: ‘Morgan overbrengen naar het modernste orka-onderkomen ter wereld lost alvast het sociale probleem op. Het zal waarschijnlijk ook haar levensomstandigheden in gevangenschap verbeteren, in vergelijking met die in het Dolfinarium Harderwijk. Wanneer Morgan in contact wordt gebracht met andere orka’s in gevangenschap, zou ze kunnen worden ingezet in een kweekprogramma om de genetische variabiliteit van de in gevangenschap levende orka’s te doen toenemen.’

Orka Coalitie / Free Morgan Foundation
Bartels: ‘Het overbrengen van Morgan naar Loro Parque kan een einde maken aan alle hoop om haar ooit nog in contact te doen komen met haar familie. Allereerst zal ze zich moeten aanpassen aan een nieuwe omgeving en soortgenoten die haar ‘taal’ niet spreken. Dit kan heel stresserend zijn voor de dieren. Ter plaatse zal ze deel uit moeten maken van een heuse orkashow. Ten slotte plaatsen wij ernstige vraagtekens bij de omstandigheden in Loro Parque, waar in 2009 een orkatrainer werd gedood.’

Wat zou voor Morgan de beste ‘natuurlijke’ situatie zijn?

Dolfinarium Harderwijk
Naast Leopold Mardik droeg ook Kees Camphuysen bij aan het rapport van het Dolfinarium. Camphuysen: Opname in een dierenpark is een keuze die niet de mijne is; vrijlating evenmin. Ik zou het dier nooit hebben opgevangen.’ Mardik valt hem bij: ‘Je zou kunnen stellen dat het terugplaatsen van een dergelijk dier in de natuur, waaraan ze zichzelf had onttrokken, tegennatuurlijk is. Alweer een kwestie van smaak.’

Orka Coalitie / Free Morgan Foundation
Bartels: ‘De Orka Coalitie is van mening dat orka’s niet in een bad thuishoren en al helemaal niet wanneer zij in het wild zijn geboren. De vrijheid van een roofdier dat spectaculaire snelheden zwemt en lange afstanden aflegt beteugelen, om het in plaats daarvan op te sluiten in een betonnen kuip en kunstjes te laten opvoeren, is moreel niet te verantwoorden.’

Slotwoord

Dolfinarium Harderwijk
Kamphuysen vindt dat de hele reddingsactie van Morgan ‘mank gaat aan pseudowetenschap.’ Het Dolfinarium Harderwijk is erg sec. ‘Voor een professionele organisatie als het Dolfinarium is het zinloos om met moedwillige dwarsliggers te praten’, aldus directeur Marten Foppen.

Orka Coalitie / Free Morgan Foundation
Bartels: ‘Morgan zal een precedent scheppen, wereldwijd. De Orka Coalitie wilt haar helpen om ervoor te zorgen dat het de juiste is.’
Pozzato: ‘Morgan zou een symbool kunnen worden, een happy ending story, voor andere diersoorten en niet in het minst voor ons, de mens.’

(DH, Eos-nieuwsbrief)